Gece Kahve İçen Kadınlarda Ne Olur?
Dr. Mustafa ÜYE
Gece kahve içimi kadınları nasıl etkiler? Meyve sinekleri ile yapılan yeni bir araştırmada, gündüz ve gece kafein alımının etkileri araştırılmış.
Gündüz kafein alımı davranışları pek etkilemezken, gece alınan kafein özellikle dişi sineklerde dürtüselliği artırmış ve sonunu düşünmeden davranışlara yol açmış. Bu da gece içilen kahvenin daha çok kaza ya da hataya yol açabileceğini göstermiş. Bu durum erkeklerde ise daha az görülmüş.
Geceleyin sinir iletiminin inhibe olması ve daha sakin bir metabolizma isteriz fakat kafein buna engel olmuş dişiler için.
University of Texas at El Paso’dan Saldes, Sabandal ve Han liderliğindeki araştırmacılar, Drosophila melanogaster (meyve sineği) modelinde gece kafein tüketiminin etkilerini inceledi ve gece kafeininin davranış kontrolünü bozduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar sineklere gece veya gündüz farklı dozlarda kafeinli besin verdikten sonra yeni geliştirilen Go/No-Go testi ile impulsiviteyi ölçtü. Yürüyüş hızında değişim gözlenmedi ve yapay uyku yoksunluğu benzer etkiler oluşturmadı, böylece hiperaktivite ve uyku kaybı dışlandı.
Çalışma üç temel sonucu vurguluyor:
- Gece kafeini, inhibisyon kontrolünü zayıflatarak motor impulsiviteyi artırdı.
- Gündüz kafeini benzer etkiler göstermedi.
- Dişi bireyler, erkeklere kıyasla daha yüksek impulsivite sergiledi.
Neden Önemli?
Gece vardiyası yapan sağlık çalışanları, askerî personel ve uzun süreli sürücüler gibi gruplar için kafein stratejilerinin yeniden değerlendirilmesi gerekiyor. Özellikle kadınlarda gece kafeini kullanımının davranış kontrolünü bozarak hata riskini artırabileceği vurgulanıyor.
Mekanizması
Dopamin sinyali, kafeinin impulsivite etkisinde kritik rol oynuyor: Dopamin sentezinin azaltılması veya PAM dopaminerjik nöronların susturulması impulsiviteyi hafifletti. Ayrıca, mantar gövdesi alpha/beta ve gamma loblarındaki D1 reseptörleri bu etki için vazgeçilmez bulundu.
Özetle;
Gece kafeini, meyve sineklerinde motor impulsiviteyi (dürtüselliği) artırarak davranış kontrolünü bozulmuş bir şekilde tetikliyor. Etki, dozdan bağımsız olarak tüketim zamanlamı ve cinsiyet farklılıklarıyla şekilleniyor.
Bu çalışma, gece kafein tüketiminin Drosophila modelinde inhibisyon kontrolünü zayıflatarak impulsiviteyi artırdığını ve özellikle dişi bireylerde etkisinin daha belirgin olduğunu gösteriyor.
Kaynak: Cell (Ağustos 2025)
Bir hayvan deneyi olsa da kafein bu etkiyi dopamin sistemi üzerinden gerçekleştirmiş. Pek çoğumuz gece kahve içtiğimiz zaman, rahat uyuyamadığımızı tecrübe etmişizdir. Buna bilimsel bir açıklama olabilir.
